Nguồn: Báo Dân Tộc Trung Quốc – Mã Hân | Ngày đăng: 23/01/2025
Bảo tàng Tỉnh Chiết Giang hiện đang trưng bày một báu vật trụ cột – “Vương Ngọc Cung”. Đây là một tác phẩm có kích thước khổng lồ, nặng tới 13 cân, với hoa văn độc đáo, tinh xảo và phức tạp, tiêu biểu cho những giá trị đặc trưng của đồ ngọc trong Văn hóa Lương Trữ.
Hành Trình Khám Phá Văn Hóa Lương Trữ
Năm 1936, nhân viên Bảo tàng Tây Hồ, Thị Tân, đã tiến hành khai quật khảo cổ tại khu vực Giang Huy, Lương Trữ, bắt đầu từ những mảnh gốm đen, dần dần hé lộ màn bí ẩn của nền văn hóa Lương Trữ. Qua nhiều thập kỷ, các nhà khảo cổ đã liên tục phát hiện và nghiên cứu, khẳng định di tích này là một trong những ví dụ điển hình của thành phố sơ khai, cung cấp bằng chứng vững chắc giúp truy nguyên lịch sử văn minh Trung Hoa cách đây hơn 5000 năm. Đến tháng 7 năm 2019, di tích Thành cổ Lương Trữ được ghi vào Danh mục Di sản Thế giới, khẳng định vị thế quan trọng của nó trong lịch sử văn hóa Trung Hoa.
Ngọc Cung – Đặc Trưng Của Văn Hóa Ngọc Cổ
Trong số nhiều hiện vật ngọc được khai quật từ nền văn hóa Lương Trữ, ngọc cung được biết đến với số lượng phong phú và sự phát triển vượt bậc. Là một lễ vật cúng trời quan trọng của người xưa, ngọc cung có hình dạng ống rỗng với một lỗ tròn xuyên qua – biểu hiện cho quan niệm “cúng trời, lễ đất” được ghi chép trong các văn tự của thời phong kiến. Hình thái của ngọc cung có thể là hình tròn bên trong vuông, hoặc dạng dẹt; bề mặt của một số chiếc được giữ nguyên không hoa văn, trong khi những chiếc khác lại khắc họa các họa tiết như khuôn mặt động vật, khuôn mặt người hoặc họa tiết kết hợp.
Nhiều di tích của các nền văn hóa như Long Sơn (Sơn Đông), Lương Trữ (Chiết Giang), Shixia (Quảng Đông), Tao Từ (Shanxi), Thạch Mạo (Shaanxi) và Tề Gia (Can Cát) đã phát hiện ra ngọc cung, chứng tỏ rằng từ thời kỳ đồ đá mới muộn – cách đây hơn 4000 đến 5000 năm – ngọc cung đã được sử dụng rộng rãi khắp vùng sông Hoàng Hà và sông Trường Giang.
Mối Liên Hệ Giữa Núi Côn Lân Và Ngọc Cung
Một đặc điểm nổi bật của ngọc cung là lỗ tròn ở giữa, điều mà đa số các học giả cho rằng có liên quan mật thiết đến núi Côn Lân. Trong văn hóa Trung Hoa, Côn Lân giữ vị trí đặc biệt như một trong những ngọn núi thiêng liêng nhất, được coi là “tổ của các dãy núi”. Theo miêu tả trong Sơn Hải Kinh, núi Côn Lân được cho là rộng tới 800 dặm và cao vút đến mười vạn nhị, nơi mà các loài hoa quý, cỏ dại mọc um tùm và là nơi cư ngụ của nhiều thần tiên, linh thú.
Truyền thuyết kể rằng, giữa lòng núi Côn Lân có một “hố lớn” – nơi mặt trời lặn vào buổi tối và mọc lại vào buổi sáng – nhờ đó, núi được xem như cầu nối giữa trời và đất. Sự tương đồng về âm giữa “昆仑” và “窟窿” trong tiếng Hán cổ đã góp phần giải thích cho mối liên hệ này. Nhờ đó, ngọc cung với lỗ trung tâm được chế tác nhằm mục đích cúng trời, coi đó là vật linh thiêng giao tiếp giữa con người với thiên đàng.
Ý Nghĩa Văn Hóa Sâu Sắc
Với vai trò là lễ vật và đồ cúng trọng đại, ngọc cung không chỉ phản ánh lòng tôn kính thiên nhiên của tổ tiên mà còn chứa đựng giá trị văn hóa và nhiều ý nghĩa biểu tượng. Qua hàng nghìn năm, người dân trên mảnh đất Trung Hoa chưa bao giờ ngừng khám phá vũ trụ và tự nhiên, kết hợp thực tiễn với trí tưởng tượng phong phú để giải thích nguồn gốc của thế giới. Từ thời đồ đá mới muộn, việc sử dụng ngọc cung đã chứng minh rằng người xưa ở vùng trung lưu và hạ lưu của sông Hoàng Hà cũng như sông Trường Giang đã hình thành nên một hệ thống tín ngưỡng và quan niệm vũ trụ chung, góp phần xây dựng “vòng tròn văn hóa Trung Hoa” rộng lớn.